کمبود و گرانی شدید داروهای اساسی در ایران

ایران

برخی از داروها از حدود ۵۰ تا ۱۰۰ درصد گران شده‌اند و در همین راستا اطلاعیه شرکت‌های دارویی نشان می‌دهد شرکت‌ها مجوز افزایش ۴۱۵ درصدی را گرفته‌اند. برای نمونه  یک شرکت داروسازی در اطلاعیه کدال خود مطرح کرده که...

 با مجوز سازمان غذا و دارو ۱۶ قلم از محصولات شرکت افزایش قیمت را ثبت خواهند کرد. بررسی میدانی «هم‌میهن» نشان می‌دهد که برخی از داروها از حدود ۵۰ تا ۱۰۰ درصد گران شده‌اند و در همین راستا اطلاعیه شرکت‌های دارویی نشان می‌دهد شرکت‌ها مجوز افزایش ۴۱۵ درصدی را گرفته‌اند. برای نمونه  یک شرکت داروسازی در اطلاعیه کدال خود مطرح کرده که با مجوز سازمان غذا و دارو ۱۶ قلم از محصولات شرکت افزایش قیمت را ثبت خواهند کرد. 

براساس پیوست اطلاعیه شرکت مذکور دارویی آمپول جنتامایسین۲۰ افزایش ۴۱۵ درصدی خواهد داشت و دارو‌هایی همانند آمپول اوندانسترون افزایش ۱۵۶ درصدی، آمپول ب‌کمپلکس (c)نیز افزایش ۱۶۱ درصدی را داشته است. این افزایش‌ها درحالی است که نرخ جدید دارو از سمت تولید‌کننده است و اعمال سود واسطه و داروخانه‌ها قیمت برخی داروها را نجومی خواهد کرد. 

رئیس سازمان غذا و دارو پیش‌بینی کرده است که با تبدیل ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی دارو به ارز ۳۸ هزار و ۵۰۰ تومانی، قیمت تجهیزات پزشکی افزایش خواهد یافت و برای پیشگیری از تحمیل هزینه اضافی به بیماران، تخصیص بودجه ۳۵ هزار میلیارد تومانی برای دارو لازم و ضروری است. همچنین وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی روز گذشته در حاشیه جلسه هیئت دولت اعلام کرد قیمت برخی داروهای تزریقی و پمادها به دلیل به‌صرفه نبودن تولید در کارخانجات تولید دارو، افزایش یافت. محمدرضا ظفرقندی گفت: این کارخانه‌ها توان تولیدشان را به دلیل بالا رفتن هزینه‌های تولید از دست داده بودند. ما برای جلوگیری از کمبود در بازار با افزایش داروها موافقت کردیم.

کاوه کاظمیان، دبیر انجمن داروسازان تهران در گفت‌وگو با «هم‌میهن» اظهار کرد: وقتی صحبت از افزایش قیمت می‌کنیم بهتر است بگوییم اصلاح قیمت اخیر دارو بیشتر به دلیل افزایش هزینه مواد اولیه است. هزینه‌های پرسنلی، بسته‌بندی و سایر هزینه‌های تولید در این افزایش قیمت لحاظ نشده‌اند. قیمت فروش دارو حتی با اصلاح قیمت فعلی هم نمی‌تواند تمام هزینه‌های تولید را پوشش بدهد و شرکت‌ها همچنان در حال ضرر دادن هستند. با این حال، شرکت‌ها به تعهدات‌شون عمل کردند و داروها را تولید کردند اما ادامه این روند برای آنها امکان‌پذیر نیست.

دبیر انجمن داروسازان تهران اظهار کرد: متاسفانه اصلاح قیمت شامل داروهای سرطانی و خاص هم می‌شود. چه دارو به صورت ماده اولیه وارد شود و چه به صورت دارو، در هر دو صورت تحت تاثیر این اصلاح قیمت قرار می‌گیرد. این اصلاح  قیمت ۴۱۵ درصدی خاص یک شرکت بوده و مربوط به داروهای خاصی است و عمدتاً فرآورده‌های تزریقی را شامل می‌شود که فرضاً قیمت هفت هزار تومان مصرف‌کننده به نوزده هزار تومان اصلاح قیمت صورت گرفته است.  میزان اصلاح قیمت برای هر دارو بستگی به میزان هزینه صرف‌شده برای واردات یا تولید ماده اولیه آن دارد و ممکن است بین ۵ تا ۱۰ درصد یا حتی بیشتر متغیر باشد.

گرانی ارز به دارو رسید

همانطور که دبیر انجمن داروسازان تهران اعلام کرده افزایش قیمت ارز باعث گرانی دارو شده و بر همین اساس با تکیه به افزایش قیمت‌ها، ممکن است یک نسخه سرماخوردگی از رقم ۲۰۰ هزار تومان آغاز تا ۷۰۰ هزار تومان نیز برسد. این درحالی است که علیرضا سالم، عضو شورای‌عالی داروخانه‌ها اعلام کرد که هزینه یک نسخه سرماخوردگی نباید بیش از ۱۰۰ هزار تومان باشد!

بررسی میدانی هم‌میهن نیز نشان می‌دهد که با شیوع ویروس جدید هزینه نسخه‌های دارویی نیز تا حدود زیادی افزایش داشته است. یکی از افرادی که این روزها به پزشک مراجعه کرده است به «هم‌میهن» می‌گوید: من دارای یک خانواده چهارنفره هستم و تمامی اعضای خانواده به این ویروس جدید مبتلا شدیم. نفر اول پسر ۹ ساله‌ام که پس از مراجعه به دکتر مختصص کودکان ویزیت ۲۵۰ هزار تومانی پرداخت کردم و هزینه داروها هم حدود ۴۰۰ هزار تومان شد. پس از آن دخترم مبتلا شد و به علت اینکه حال خوبی نداشت به اورژانس بیمارستان مراجعه کردم که مجموعاً با دارو و سرم هزینه ۴۰۰ هزار تومانی پرداخت کردم. خودم و همسرم نیز به درمانگاه‌های تامین اجتماعی مراجعه کردیم که داروی بسیار کمی دادند و من مجبور شدم مجدد از داروخانه به صورت آزاد داروها را تهیه کنم که هزینه ۲۴۰ هزار تومانی داشت. حال اگر من می‌خواستم به دکتر متخصص مراجعه کنم یا ویتامین‌های خاص تهیه کنم که زودتر بهبود پیدا کنم، با این قیمت‌های جدید باید یک میلیون هزینه می‌کردم که واقعاً عدد بالایی است و مجبور هستیم از قید همه داروها بگذریم تا مایحتاج یک زندگی معمولی را تهیه کنیم.»

یک فرد دیگر از مراجعه‌کنندگان به پزشک به «هم‌میهن» می‌گوید: «به گفته پزشک من به ویروس جدید مبتلا شدم که بیش از دو هفته درگیر مشکلات این ویروس بودم و همچنان سرفه می‌کنم. من به مطب پزشک عمومی مراجعه کردم و ویزیت ۱۸۰ هزارتومانی پرداخت کردم. دکتر چند ورق قرص، آمپول و یک ورق ویتامین برایم نوشت که مجموعاً  ۳۷۰ هزار تومان شد. زمانی که برای تزریق آمپول به مطب مراجعه کردم منشی گفت باید هزینه ۳۵ هزار تومانی را برای هر دوز تزریق پرداخت می‌کردم که مجموعاً شد ۷۰ هزار تومان. البته در مطب شنیدم که برای آمپول چرک‌خشک‌کن هزینه ۶۰ تا ۸۰ هزارتومانی می‌گیرند و با این اعداد هیچ کس جرأت نمی‌کند برای مریضی به دکتر برود.»

بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که هزینه یک سرمایه‌خوردگی ساده ممکن است تا ۷۰۰ هزارتومان نیز هزینه‌بردار باشد؛ حال اگر اعداد جدید اعمال شود هزینه تمام‌شده یک پزشک عمومی چند برابر خواهد شد. نکته قابل توجه اینجاست که این هزینه‌ها تنها شامل سرماخوردگی ساده است و اگر فردی بیماری نادر یا خاص داشته باشد، باید هر ماه هزینه‌ای چندبرابری برای داروهای خود کند.

گرانی دوباره برای داروهای خاص

درحال حاضر مواداولیه و داروهای وارداتی از ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی استفاده می‌کنند و احتمالاً این ارز سال آینده به ۳۸ هزار و ۵۰۰ تومان برسد. این افزایش قیمت ارز می‌تواند به طور مستقیم بر روی داروهای خاص همانند داروهای افراد سرطانی یا پروانه‌ای تاثیر داشته باشد و باعث شود که در شرایط  تورمی حال حاضر، این افراد ترجیح دهند که تنها بخشی از داروهای خود را تامین کنند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد به علت افزایش قیمت ارز میزان واردات داروهای خاص نیز تحت تاثیر قرار گرفته است و بر همین اساس داروهای خاص در بازار کمیاب و گران شده است. از سوی دیگر به گفته برخی از فعالان حوزه سلامت به علت گرانی داروهای خاص پوشش بیمه‌ای این داروها نیز تا حدود زیادی کاهش یافته است که این موضوع یک فشار اقتصادی بیشتر است. 

حسینعلی حاجی‌دلیگانی، نایب رئیس مجلس اعلام کرده که قیمت ارز ترجیحی در سال آینده در صورت تصویب نهایی از ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان به ۳۸ هزار و ۵۰۰ تومان می‌رسد. براساس گفته فعالان اقتصادی این افزایش حدود ۱۰ هزار تومانی نرخ ارز ترجیحی می‌تواند باعث شود که قیمت برخی از داروهای وارداتی یا مواد اولیه افزایش دو برابری داشته باشد و بر همین اساس بیماران در سال آتی با این افزایش نرخ ارز از ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان به ۳۸ هزار و ۵۰۰ تومان باید هزینه‌ای حدوداً دو برابری برای داروهای خود داشته باشند. 

نرخ ارز اصلی‌ترین عامل برای گرانی دارو به حساب می‌آید. محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت نیز دلیل افزایش قیمت را نوسانات نرخ ارز اعلام کرده بود؛ اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که به جز نوسان نرخ ارز عواملی چون کاهش ذخیره مواد اولیه و منفعت‌طلبی دلالان باعث شد که قیمت دارو روند روبه بالایی را تجربه کند.

ابتدای دی‌ماه وزیر بهداشت اعلام کرد که در مورد ارز ترجیحی دارو هنوز برای سال آینده برنامه‌ریزی نشده است و این اظهارنظر درحالی است که ابتدای آذرماه وزیر بهداشت اعلام کرده بود که ارز ترجیحی دارو از سال آینده حذف خواهد شد و وزارت بهداشت در حال آماده‌سازی برنامه‌های لازم برای مدیریت این تغییر است. اما به‌رغم پیش‌بینی افزایش قیمت ارز ترجیحی در بودجه، شورای نگهبان با آن مخالفت کرد. حال مشخص نیست که آیا این بند اصلاح و تصویب می‌شود یا اینکه یارانه دارو همانند امسال برقرار می‌ماند.

دلار گران شد!

مطابق گزارش اخیر مجلس شورای اسلامی، در دو سال گذشته هزینه دارو برای بیماران بیش از ۱۱۰درصد افزایش داشته و نزدیک به ۱۵۰ قلم داروی پرمصرف، دارای کمبود جدی بوده و ۶۵ قلم دارو در شرایط کمبود حاد قرار دارند.

به گفته محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت یکی از دلایل اصلی این موضوع نوسانات ارزی  است. دارو در روند نوسان نرخ ارز تحت تاثیر قرار می‌گیرد و قیمت آن تغییر می‌کند. البته درحال‌حاضر بیش از ۹۶‌درصد دارو‌های مصرفی در داخل کشور ساخته می‌شود، اما از آن طرف ماجرا بیش از نیمی از مواد اولیه این دارو‌ها وارداتی یعنی تحت تاثیر مستقیم قیمت ارز است و گرانی دلار می‌تواند افزایش قیمت داروها را در پی داشته باشد.

یکی از مهمترین تاثیرات افزایش قیمت دلار را می‌توان در گرانی دارو دید، حتی  مهدی پیرصالحی، رئیس سازمان غذا و دارو، از ادامه تخصیص ارز ترجیحی به دارو و تجهیزات پزشکی در سال ۱۴۰۴ خبر داد و گفت: در صورت تغییر ارز از ۲۸۵۰۰ تومانی به ۳۸۵۰۰ تومان، قیمت تجهیزات پزشکی افزایش چشمگیری خواهد داشت. برای جلوگیری از افزایش پرداختی از جیب بیماران، به ۳۵ هزار میلیارد تومان بودجه نیاز است.

نکته قابل توجه اینجاست که در بودجه سال آتی نرخ ارز ترجیحی ۳۸ هزار و ۵۰۰ تومانی آمده است که در صورت تصویب این عدد شاهد گرانی بیش از پیش قیمت دارو خواهیم بود و این یعنی فشار مضاعف بر معیشت مردم.

کاهش تولید دارو

یکی از دلایل گرانی دارو را می‌توان کاهش تولید این محصول دانست، براساس آمار منتشرشده توسط اتاق ایران در هشت‌ماهه ابتدایی سال جاری، تولید شرکت‌های دارویی نسبت به هشت ماه ابتدایی سال گذشته ۶/۲۱ درصد کاهش داشته است.