در اروپا به آنچه به نظر می‌رسد ژستی از نوع «سلام ممنوعهٔ نازی» باشد – و در آلمان به خاطر ارتباطش با نازی‌ها ممنوع است – واکنش‌های خشمگینانه‌ای نشان داده شد. عده‌ای آن را «تحریکی بدخواهانه» یا نوعی همدلی با گروه‌های راست افراطی توصیف کردند.
میشل فریدمن، روزنامه‌نگار سرشناس آلمانی-فرانسوی و نایب‌رئیس پیشین شورای مرکزی یهودیان آلمان، رفتار ماسک در مراسم پس از تحلیف دونالد ترامپ را «مایهٔ شرم» خواند و گفت ماسک نشان داده «به نقطه‌ای خطرناک برای کل دنیای آزاد» رسیده‌ایم.
فریدمن که از خانواده‌ای از یهودیان لهستانی می‌آید که تقریباً هیچ‌یک از آن‌ها از هولوکاست زنده نماندند، به روزنامه تاگس‌اشپیگل گفت وقتی در حال تماشای زندهٔ مراسم تحلیف از تلویزیون بود، شوکه شده. او گفت به نظر او، ماسک بدون تردید همان سلام «هایل هیتلر» را انجام داده است، هرچند بعضی سعی در کوچک‌نمایی آن داشتند.
او گفت: «با خودم گفتم شکستن تابوها به نقطه‌ای رسیده که برای کل دنیای آزاد خطرناک است. بیرحمی، سلب انسانیت، آشویتس؛ همه‌اش برمی‌گردد به هیتلر. قاتلی که برایش آدم‌ها فقط اعدادی بودند ـ راحت، بی‌ارزش.»
شارلوت کنوبلوخ، رئیس جامعهٔ یهودیان در مونیخ و اوبربایرن، این حرکت را «بسیار زننده» توصیف کرد؛ اما افزود مهم‌تر از این حرکت، «تلاش اخیر ماسک برای دخالت در سیاست آلمان» است که با اعلام حمایت از حزب راست افراطی آلترناتیو برای آلمان (AfD) همراه بود؛ انتخاباتی که قرار است ماه آینده برگزار شود.
او در بیانیه‌ای گفت: «بسیار نگران‌کننده‌تر از این ژست، مواضع سیاسی ایلان ماسک است؛ دخالت تعرض‌آمیز او در کارزار انتخابات پارلمانی آلمان و حمایت او از حزبی که اهداف ضددمکراتیکش آشکار است.»
ماسک این حرکت را روز دوشنبه در یک مراسم سخنرانی پیش از رسیدن ترامپ به سالن «کپیتال وان» در واشنگتن انجام داد. او با حرارتی زیاد از هواداران ترامپ تشکر کرد، اول دست راستش را روی قلبش گذاشت و بعد با حرکت تند و سریعی به بالا برد. سپس برگشت و همان حرکت را در جهتی دیگر تکرار کرد و گفت: «دلم پیش شماست!»
این میلیاردر حوزهٔ فناوری که رهبری «وزارت کارآمدی دولتی» ترامپ را بر عهده دارد، بعدتر به انتقادها از رفتارش در شبکهٔ X واکنش نشان داد و نوشت: «صادقانه بگویم، نیاز به ترفندهای کثیف‌تری دارند. داستانِ “همه هیتلرند” مدت‌هاست نخ‌نما شده.»
اولاف شولتس، صدراعظم آلمان، گفت حمایت ماسک از راست افراطی غیرقابل قبول است؛ از او پرسیدند اروپا چگونه باید به رفتار ماسک واکنش نشان دهد، مخصوصاً در پرتو حمایت او از AfD. تینو کروپالا، یکی از رهبران AfD، همراه با دیگر سیاستمداران راست افراطی اروپا در واشنگتن برای مراسم تحلیف ترامپ حضور داشت.
شولتس گفت: «ما در اروپا آزادی بیان داریم و هرکسی می‌تواند حرفش را بزند، حتی اگر میلیاردر باشد. اما آنچه نمی‌پذیریم این است که این حرف‌ها از موضع راست افراطی مطرح شود؛ و من این را مجدداً تکرار می‌کنم.» او افزود در برابر دولت ترامپ باید «خونسردی» به خرج داد.
ماسک در شبکهٔ X با لحنی توهین‌آمیز نسبت به اظهارات شولتس نوشت: «شرم بر اون الف شیتز!»
قاضی‌ای در برلین، کای-اووه هِربست، به روزنامه «برلینر زایتونگ» گفت حرکتی عمدی که بازوی راست را با زاویه‌ای به بالا ببرد، شواهدی کافی برای طرح اتهام در آلمان است. اما افزود باید سوءنیت نیز اثبات شود؛ اینکه شخص آگاهانه به سلام هیتلری دست زده است.
هربست که پرونده‌های بی‌شماری دربارهٔ استفاده از سلام نازی داشته، گفت: «گاهی اوباش فوتبال در حال مستی‌اند، یا تظاهرات‌کنندگان طرفدار فلسطین که می‌خواهند تحریک کنند.» اغلب هدف فقط تحریک است، نه ترویج ایدئولوژی نازی.
بندیکت میک، کارشناس حقوق کیفری، گفت برای تشخیص اینکه این سلام یک ژست نئونازی بوده، «به کلِ زمینه» بستگی دارد.
«اتحادیه ضدافترا»ی آمریکا (ADL) گفت حرکت ماسک یک سلام نازی نبوده، بلکه «یک حرکت ناشیانه در لحظه‌ای پرشور» است و پیشنهاد داد «همه طرفین اندکی مدارا داشته باشند.»
عده‌ای دیگر در آلمان احتیاط توصیه کردند؛ مفسران در این مورد بحث می‌کردند آیا شباهت این حرکت با سلام نازی عمدی است یا نه.
لنز یاکوبسن، روزنامه‌نگار «دی تسایت» در مطلبی با عنوان «سلام هیتلری یک سلام هیتلری است» نوشت: «هرکس روی صحنه‌ای سیاسی، در حالی‌که مقابل بخشی از مخاطبان راست افراطی سخن می‌گوید، بازویش را با زاویه‌ای به‌شدت رو به بالا و آن هم دو بار پشت سر هم هوا کند، در واقع سلام هیتلری داده است. نمی‌شود گفت “شاید شبیه…” یا “جنجالی است…” حرکت خودش می‌گوید چیست.»
میریام هُل‌شتاین، خبرنگار ارشد مجله اشترن، در X نوشت که این حرکت حواس مردم را از موضوعات بحث‌انگیز دیگر دربارهٔ ماسک پرت می‌کند و بی‌دلیل بزرگ شده. او گفت: «شرمنده، ولی این اصلاً سلام هیتلری نبود و همچنین چنین قصدی نداشت. بس کنید این چرند را. به‌قدر کافی موارد واقعی برای انتقاد از ماسک وجود دارد.»
فریدمن از ماسک خواست حس مسئولیت سیاسی نشان دهد و پرسید: «آیا این حرکت دست بیان‌گر هویت سیاسی او بود؟» بیشتر اعضای خانوادهٔ فریدمن در اردوگاه مرگ آشویتس-بیرکِنائو ـ که هشتادمین سالگرد آزادی‌اش یکشنبه است ـ جان باختند. تنها پدر و مادر و مادربزرگش نجات یافتند؛ و این هم مدیون اسکار شیندلر، صنعتگر آلمانی اهل زودتِن، بود.
روزنامه ی آلمانی تاتس نوشت: او نخستین الیگارش جهانی است که در سراسر دنیا از افراط‌گرایان راست پشتیبانی می‌کند؛ کسی که به نام «آزادی بیان» – و پس از خرید شبکه‌ی توییتر – تنفر و کینه‌پراکنی را ترویج می‌کند و در عین حال صدای منتقدان را کم‌بُرد یا سانسور می‌کند. همچنان شگفت‌آور است که در کشور ما هنوز برخی حاضر نیستند دست‌کم اسم دقیق آن ژست ماسک را به زبان بیاورند و به آنچه هست اشاره کنند.
البته عجیب هم هست که یکی از بزرگ‌ترین بنگاه‌های نشر آلمان، به‌ویژه گروه رسانه‌ای اشپرینگر، جلو کسی سر خم می‌کند که با سلام نازی مراسم تحلیف ترامپ را جشن گرفته و همچنان در دخالت بر روند انتخابات یاری‌اش می‌رساند. واقعاً چیز زیادی برای گفتن باقی نمی‌مانَد؛ جز ابراز ژستی شبیه انگشت میانی – با نیتی دوستانه!
