وزارت نیرو از اجرای طرح «قطع هوشمند برق» برای مشترکان خانگی و صنعتی با مصرف بیش از الگوی ۳۰۰ کیلووات در ماه (۲۵۰۰ کیلووات در مناطق گرمسیر) خبر داد.
این طرح با استفاده از کنتورهای هوشمند، برق مشترکان پرمصرف را پس از ۲۰ دقیقه اخطار قطع می‌کند و در صورت تعدیل مصرف، مجدداً وصل می‌شود.
با این حال، انتقادهایی به اجرایی‌بودن این طرح وارد شده است، از جمله؛ ناتوانی این سیستم در تفکیک مشترکان با مصرف ۱,۵ برابر الگو از مشترکان با مصرف ۵ برابری؛ احتمال خطای فنی در قطع و وصل خودکار برق؛ عدم توجه به نقش لوازم خانگی پرمصرف در افزایش مصرف؛ و تجربه ناموفق طرح‌های هوشمندسازی مشابه در گذشته.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که کمبود برق در تابستان ۱۴۰۴ حداقل به ۲۰ هزار مگاوات می‌رسد و ممکن است تا ۲۴ هزار مگاوات افزایش یابد. دلایل این کمبود فرسودگی نیروگاه‌ها و شبکه انتقال؛ کمبود سوخت نیروگاه‌ها، کاهش بارش‌ها و ضعف نیروگاه‌های آبی؛ رشد مصرف به‌دلیل تغییرات اقلیمی و استفاده گسترده از کولرهای گازی و نبود سرمایه‌گذاری کافی در توسعه نیروگاه‌های جدید و انرژی‌های تجدیدپذیر، عنوان می‌شود.
برخی مسئولان برق کشور مانند مهدی مسائلی، دبیر سندیکای صنعت برق هشدار داده‌اند که مردم باید برای «تابستانی سخت با خاموشی‌های مکرر» آماده باشند.
عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو بهمن‌ماه گذشته درباره مشکل قطعی برق در تابستان ۱۴۰۴ گفت: «من انتظار دارم تابستان سال آینده مردم دیگر شاهد بی‌برقی نباشند.»
این در حالی است که در ۱۶ دی‌ماه گذشته در جلسه مشترک وزیران دولت با نمایندگان مجلس پیش‌بینی کرده بود که کمبود برق در تابستان ۱۴۰۴ به ۲۵ هزار مگاوات برسد. او افزوده بود: «خدا کند که این اتفاق نیفتد.»
خبرگزاری تسنیم در اسفندماه گذشته نوشت:
پیک مصرف برق تابستان ۱۴۰۳ بالغ بر ۷۹ هزار و ۸۷۲ مگاوات بود که نسبت به پیک تابستان ۱۴۰۲ به‌میزان ۸,۷ درصد رشد را نشان می‌داد، اگر به‌همین میزان در تابستان ۱۴۰۴ رشد مصرف پیک را شاهد باشیم، پیک مصرف برق تابستان آینده به ۸۶ هزار و ۸۰۰ مگاوات می‌رسد.»
بیش از ۹۰ درصد برق ایران از نیروگاه‌های حرارتی که با گاز، مازوت و گازوئیل کار می‌کنند تولید می‌شود و مسئولان امر به غیر از پیک مصرف تابستان، در زمستان گذشته نیز به‌دلیل کمبود سوخت دست به قطع کردن برق خانه‌ها، اداره‌ها و صنایع زدند.
ایران در نیروگاه‌ها حجم عظیمی از مازوت و گازوئیل را نیز مصرف می‌کند. سال ۱۴۰۲ در کنار ۷۴ میلیارد مترمکعب گاز، شش میلیارد لیتر مازوت و ۱۰ میلیارد لیتر گازوئیل در نیروگاه‌ها مصرف کرد و طبق گزارش‌ها، سال گذشته مصرف ماc,ت و گازوئیل در نیروگاه‌ها به‌دلیل بدتر شدن وضعیت کسری گاز، شدت بیشتری گرفت.
دلیل مصرف شدید سوخت فسیلی در تولید برق ایران ـ که خود تأثیرات فجیعی بر وضعیت محیط زیست دارد ـ راندمان بسیار پایین نیروگاه‌های حرارتی کشور است.
حسن عباس‌زاده، مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی اسفندماه گذشته اعلام کرد که ۲۶ درصد گاز کشور در نیروگاه‌های با راندمان پایین هدر می‌رود. این در حالی است که این گاز می‌تواند به صنایع ارزآوری مانند پتروشیمی تخصیص یابد.
به‌گزارش «تجارت‌نیوز»، راندمان متوسط نیروگاه‌های ایران در مقایسه با استاندارد جهانیِ ۶۰ درصد، تنها ۳۷ تا ۴۰ درصد است و ۶۰ درصد انرژی گاز در فرآیند تولید برق تلف می‌شود.
عمر بالای نیروگاه‌های ایران که ۲۰ درصدشان بالای ۳۰ سال قدمت دارند، و همچنین نگهداری نادرست آن‌ها از جمله علت‌های اصلی پایین‌بودن راندمان نیروگاه‌ها است.
تابستان ۱۴۰۴ با ترکیبی از خاموشی‌های اجباری به‌دلیل کمبود برق که مسئولان از آن با عنوان «ناترازی» یاد می‌کنند، قطع هوشمند برق مشترکانِ پرمصرف همراه با چالش‌های اجرایی آن و اتلاف گسترده گاز در نیروگاه‌ها روبه‌رو خواهد بود.
راهکارهای بلندمدت مانند نوسازی نیروگاه‌ها و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر ضروری است، اما در کوتاه‌مدت، مردم باید منتظر آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی ناشی از کمبود برق باشند.
مسئولان امور به جای سرمایه‌گذاری در افزایش تولید، سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر و بهینه‌سازی زیرساخت نیروگاه‌ها، تمرکز خود را بر محدودیت مصرف برق مردم قرار داده‌اند.
