تغییر موازنه قدرت و احتمال عقب‌نشینی گروه‌های کرد سوریه

خاورمیانه

با افزایش تحرکات گروه‌های مسلح مورد حمایت ترکیه در شمال سوریه و حضور دولتی در دمشق که روابط گرمی با آنکارا دارد، گروه‌های اصلی کرد سوریه با چالش‌های بزرگی مواجه شده اند.

این گروه‌ها که در طول ۱۳ سال جنگ داخلی سوریه دستاوردهای سیاسی مهمی به دست آورده بودند، اکنون تلاش می‌کنند این دستاوردها را حفظ کنند.

رویترز در گزارشی اختصاصی می نویسد: کردها که بخشی از یک گروه قومی بدون دولت هستند و در عراق، ایران، ترکیه، ارمنستان و سوریه پراکنده‌اند، تاکنون از معدود برندگان درگیری‌های سوریه بوده‌اند. آن‌ها کنترل حدود یک‌چهارم کشور را در دست دارند و رهبری یک گروه مسلح قدرتمند را برعهده دارند که یک متحد کلیدی آمریکا در مبارزه با داعش محسوب می‌شود.

با سقوط بشار اسد و ورود گروه هیئت تحریر شام به دمشق، موازنه قدرت به‌طور قابل توجهی به نفع گروه‌های مورد حمایت ترکیه تغییر کرده است. این تغییر، نفوذ ترکیه را عمیق‌تر کرده و سوالاتی را درباره ادامه حمایت واشنگتن از نیروهای کرد سوریه ایجاد کرده است.

ترکیه گروه‌های کرد را به‌عنوان تهدیدی برای امنیت ملی خود می‌بیند و آن‌ها را شاخه‌ای از حزب کارگران کردستان (PKK) می‌داند که از سال ۱۹۸۴ علیه دولت ترکیه مبارزه می کند.

رویترز به نقل از یکی از تحلیلگران می نویسد: «توازن به‌شدت به نفع گروه‌های همسو با ترکیه تغییر کرده و ترکیه مصمم است این فرصت را به حداکثر برساند.» این تغییر در درگیری‌های جدید برای کنترل شمال سوریه مشهود است، جایی که ارتش ملی سوریه (SNA) که مورد حمایت ترکیه است دستاوردهای نظامی در برابر نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) به دست آورده است.

فنار الکیت، یکی از مقامات ارشد کرد، سقوط اسد را فرصتی برای ایجاد گفت‌وگو دانست اما تاکید کرد اقدامات ترکیه نشان‌دهنده «نیات بسیار بدی» است که ممکن است به درگیری‌های جدید منجر شود.

رئیس‌جمهور ترکیه، رجب طیب اردوغان، اعلام کرد انتظار دارد دولت‌ها حمایت خود را از نیروهای کرد متوقف کنند. یک مقام ترک در پاسخ به سوالات رویترز گفت: «ریشه درگیری‌ها، دیدگاه ترکیه نسبت به منطقه نیست، بلکه این است که پ. کا. کا و ی. پ گ (PKK/YPG) یک سازمان تروریستی است.»

مظلوم عبدی، فرمانده نیروهای دموکراتیک سوریه، در مصاحبه‌ای با رویترز برای اولین بار حضور جنگجویان PKK در سوریه را تایید کرد و گفت این نیروها در صورت دستیابی به آتش‌بس کامل با ترکیه به خانه بازخواهند گشت.

در حالی که گروه‌های کرد بر ایدئولوژی‌های سوسیالیسم و فمینیسم تاکید دارند، گروه هیات تحریر شام بر اسلام‌گرایی متمرکز است. این اختلاف ایدئولوژیک ممکن است در آینده به چالش‌های بیشتری منجر شود.

گروه‌های مورد حمایت ترکیه در زمان سقوط اسد جنگ علیه نیروهای دموکراتیک سوریه را تشدید و شهر منبج را در ۹ دسامبر تصرف کردند. واشنگتن توافق آتش‌بسی را میان طرفین برقرار کرد، اما نیروهای دموکراتیک سوریه می گویند ترکیه و متحدانش به این توافق پایبند نبوده‌اند.

حمایت آمریکا از نیروهای دموکراتیک سوریه همواره یکی از نقاط تنش با ترکیه بوده است. واشنگتن نیروهای کرد را شریک کلیدی در مبارزه با داعش می‌داند. با این حال، رئیس‌جمهور منتخب، دونالد ترامپ، ممکن است پس از آغاز به کار در ۲۰ ژانویه، نیروهای آمریکایی را از سوریه خارج کند.

الهام احمید یکی از مقامات ارشد کرد در نامه ای به ترامپ، نسبت به خطر حمله ترکیه به شمال شرق سوریه هشدار داد و از ترامپ خواست که مانع این فاجعه شود.

رهبران کرد تاکید دارند که برای دستیابی به آتش‌بس کامل و ورود به فاز سیاسی جدید آماده هستند. با این حال، حضور نیروهای ترکیه و نفوذ هیات تحریر شام همچنان به‌عنوان چالش‌های اصلی باقی مانده است.