سمر یزبک، نویسنده، شاعر و روزنامه‌نگار سوری در سال ۱۹۷۰ در جَبله، سوریه، به دنیا آمده، از مخالفان چپ‌گرای رژیم بشار اسد است و بیش از یک بار از سوی جامعه علوی، که در رأس دستگاه‌های سرکوب و امنیتی قرار دارد، تهدید به مرگ شده است. او در سال ۲۰۱۱، به همراه دخترش، به تبعید در فرانسه رفت.
یزبک که در ماه‌های ابتدایی انقلاب سوریه در تظاهرات صلح‌آمیز شرکت داشت، تحت تعقیب نیروهای اطلاعاتی قرار گرفت و در سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ به‌طور مخفیانه به شمال سوریه بازگشت تا شاهد نظامی‌سازی و رادیکالیزه شدن منطقه باشد.
در سال ۲۰۱۹، او کتاب «۱۹ زن» را منتشر کرد و در آن به روایت زندگی دیگران، خارج از روایت رسمی، پرداخت. اکنون او از شادی مردم سوریه پس از سقوط رژیم بشار اسد سخن می‌گوید، اما در عین حال نگران آینده، به‌ویژه وضعیت زنان، است.
احساس شما پس از سقوط بشار اسد چیست؟
من از خوشحالی منفجر شدم. این آزادی سوریه است. ۲۰ سال است که منتظر این لحظه بودیم. حالا از یک قاتل آزاد شده‌ایم.
شما خودتان نیز از این رژیم رنج دیده‌اید؟
بله، چندین بار. آن‌ها نوشته‌هایم را بدنام کردند، آبرویم را بردند، با خشونت بازجویی کردند و مرا کتک زدند.
آرزو و خواسته شما برای آینده سوریه چیست؟
آرزوی من این است که سوریه به یک کشور متحد، دموکراتیک و سکولار تبدیل شود و عدالت واقعی برای همه قربانیان برقرار شود. ما برای مدت طولانی جنگیدیم و به مبارزه ادامه خواهیم داد. اما هنوز برای صحبت درباره آینده زود است.
آینده سوریه تحت تأثیر چه عواملی قرار دارد؟
سرنوشت کشور ما وابسته به رژیم‌ها و دولت‌های خارجی است؛ ایالات متحده، ایران، ترکیه، روسیه، اسرائیل… این کشورها نقش کلیدی در تعیین آینده سوریه دارند.
نقش دیاسپورای سوری در بازسازی کشور چیست؟
اولویت این است که بازگردیم و در بازسازی و احیای سوریه مشارکت کنیم. سوریه امروز جهنم است. شهرها ویران شده‌اند. نقش ما بازگشت، نوشتن، شهادت دادن و ایجاد پیوندهای مختلف، از جمله فرهنگی، بین جناح‌های مختلف کشور است.
آیا شما قصد بازگشت دارید؟
بله، قطعاً! من در حال برنامه‌ریزی برای بازگشت به سوریه هستم. در حال حاضر مشغله زیادی داریم: باید مقالاتی بنویسیم، با رسانه‌ها صحبت کنیم و با احزاب سیاسی تماس بگیریم. من آماده بازگشت به کشورم هستم، حتی اگر احساس کنم که یک زن فرانسوی هستم. این امکان مثبتی است که میان فرانسه و سوریه پل بسازم.
آیا با خانواده و دوستان خود در سوریه در تماس هستید؟ آن‌ها چه احساسی دارند؟
اینکه هیئت تحریر شام بدون خونریزی از مناطق مختلف عبور کرده و به دمشق رسیده، خود یک پیروزی بزرگ است. ما انتظار کشتار داشتیم، اما چنین اتفاقی نیفتاد. با این حال، هنوز برای صحبت درباره آینده زود است. خانواده و دوستانم همزمان خوشحال و نگران هستند. آن‌ها از آینده می‌ترسند.
آیا پس از سقوط رژیم، راهی برای بازسازی صلح‌آمیز سوریه وجود دارد؟
نمی‌دانم. آینده کشور می تواند به مسیرهای مختلفی، از جمله به طرف خطرات بزرگ، برود. اسرائیل طی دو روز گذشته بیش از ۴۰۰ هدف را در سوریه بمباران کرده و اراضی سوریه را تصرف کرده است. آینده سوریه به توافق‌هایی که بین ملت‌های مداخله‌گر در میدان جنگ صورت می‌گیرد، بستگی دارد. امیدوارم پس از این همه خونریزی، کشورهای درگیر به سوری‌ها اجازه دهند تا خودشان کشورشان را بازسازی کنند.
آیا در حکومت جدید، زنان جایگاه مناسبی خواهند داشت؟
این یک سؤال حیاتی است. اولین بیانیه مطبوعاتی هیئت تحریر شام درباره پوشش زنان بود و به‌صراحت گفت که هیچ‌کس حق دخالت در انتخاب پوشش زنان را ندارد. کشور ما مثل افغانستان نخواهد بود. به نظر می‌رسد که در حال حاضر سرکوب زنان در دستور کار هیئت تحریر شام نیست. اما وضعیت زنان در کشورهای عربی، به‌ویژه سوریه، پس از این جنگ دشوار است. من این سختی‌ها را به خوبی می‌دانم و با شبکه‌های فعال در حمایت از زنان همکاری کرده‌ام. نه بدبین هستم و نه خوش‌بین. همچنان برای آن‌ها نگرانم.
گاردین – برگردان برای اخبار روز: لیلا افتخاری
