«تنها نیستی»؛ حمایت بازماندگان تجاوز از ژیزل پلیکو

جنبش زنان

نادیا مراد، برنده جایزه صلح نوبل، لحظه‌ای را که فهمید چه بر سر ژیزل پلیکو، بازمانده تجاوز گروهی در فرانسه آمده، کاملا به یاد دارد. او می‌گوید:

«در حال سوار شدن به هواپیما برای سخنرانی در رویدادی درباره خشونت جنسی مرتبط با جنگ و درگیری‌ بودم.»

نادیا مراد می‌گوید با شنیدن این که دومینیک پلیکو، همسر سابق ژیزل پلیکو، سال‌ها به او مواد مخدر می‌داده و تجاوز می‌کرده، و این که مردان دیگری را هم برای تجاوز به او دعوت می‌کرده، احساس «خشم و تهوع» کرده است.

این فعال حقوق بشر می‌گوید در طول سال‌ها بسیاری از بازماندگان تجاوز به او گفته‌اند که «ترس عمیقی از شرم و انگ» دارند.

نادیا مراد می‌گوید: «فکر می‌کنم مردانی که این اعمال وحشیانه و هیولاوار را مرتکب شده‌اند، روی سکوت ژیزل پلیکو به دلیل همین شرم و انگ حساب کرده بودند. اما او سکوت نکرد و این شجاعت خارق‌العاده‌ای می‌طلبد.»

«شجاعت خارق‌العاده»

چهره نادیا مراد

مراد - که پس از اسارت به دست نیروهای موسوم به دولت اسلامی (داعش) در جریان نسل‌کشی ایزدی‌ها در سال ۲۰۱۴ مورد تجاوز و آزار قرار گرفته بود - مانند پلیکو تصمیم گرفت روایت خود را علنی کند تا مرتکبان را به عدالت بسپارد.

او می‌گوید: «من هم می‌دانم چقدر سخت است وقتی چهره‌ شما به صورت علنی با روایتی از تجاوز مرتبط می‌شود. بسیاری از مردم ممکن است تصویر شما را به همان ماجرا محدود کنند.»

اما مراد تاکید می‌کند که ژیزل پلیکو - که تصمیم غیرمعمولی برای چشم‌پوشی از حق ناشناس بودن و علنی کردن دادگاه برای عموم و رسانه‌ها گرفت - رابطه بین تجاوز و شرم را از نو تعریف کرد. او می‌گوید پلیکو «با به اشتراک گذاشتن داستانش و تاکید بر این که او نیست که باید شرمگین باشد، باری را از دوش بسیاری از زنان در شرایط مشابه برمی‌دارد.»

تلما فاردین، بازیگر آرژانتینی و بازمانده تجاوز، می‌گوید اظهارات پلیکو که در آن تاکید می‌کرد شرم برای مرتکبان تجاوز است، «کرامت را به قربانیان بازگرداند».

فاردین در کنفرانس عفو بین‌الملل سخنرانی می‌کند

اوایل سال ۲۰۲۴ فاردین در پرونده‌ای علیه خوان دارته، بازیگری که متهم بود در سال ۲۰۰۹ به او تجاوز کرده، پیروز شد. این دو بازیگر در یک برنامه تلویزیونی با هم کار می‌کردند. در آن زمان، فاردین ۱۶ ساله و دارته - که اتهامات را رد کرده بود - ۴۵ ساله بود. فاردین می‌گوید پرونده او و پلیکو نشان داد که بازماندگان می‌توانند راهی برای مبارزه با مصونیت متجاوزان بیابند.

«ما داریم نشان می‌دهیم که زندگی ما می‌تواند بهبود یابد، که عدالت می‌تواند احیا شود. این یک تحول اساسی است.» فاردین می‌گوید وقتی برای اولین بار درباره پرونده پلیکو شنیده، وحشت‌زده شده اما همزمان تحت تاثیر قدرت او قرار گرفته است.

او به برنامه ۱۰۰ زن بی‌بی‌سی گفت: «برایم تکان‌دهنده بود که بدانم با وجود تفاوت فرهنگی و نسلی و حتی با وجود تفاوت در پرونده‌هایمان، چیزی هست که تجربه‌ ما را به شکلی یکسان تحت تاثیر قرار می‌دهد: اراده برای تغییر بدنامی قربانیان.»

«اثر زنجیره‌ای»

الی ویلسون، بازمانده تجاوز، می‌گوید هیچ شکی ندارد که پلیکو با چشم‌پوشی از حق ناشناس بودن و علنی کردن دادگاه، الهام‌بخش میلیون‌ها زن در سراسر جهان خواهد بود. او می‌گوید: «من شجاعت را به عنوان چیزی می‌بینم که اثر زنجیره‌ای دارد.»

ویلسون، اهل گلاسکو، در جریان دادگاهی که در آن دوست‌ پسر سابقش در اتهام تجاوز به او مجرم شناخته شد و به پنج سال زندان محکوم شد، از حق ناشناس بودن خود چشم‌پوشی کرد.

او به صورت مخفیانه با قرار دادن تلفن در کیف دستی‌اش، اعتراف دوست‌ پسرش را ضبط کرد و پرونده را به دادگاه برد. از زمان پایان دادگاه در سال ۲۰۲۲، او با موفقیت برای تدوین سیاست‌های جدید کمپین کرده و همچنین در شکایت‌هایی علیه وکیل مدافع پرونده‌اش به خاطر نحوه بازجویی از او در جریان دادگاه، پیروز شده است.

چهره الی ویلسون

او می‌گوید علنی کردن اتفاقاتی که برایش افتاده بود، آسان نبود و به خاطر این کار با تهدید و آزار روبرو شد. اما اضافه می‌کند که با صحبت کردن علنی و بیان ماجرا، موفق شد خودِ واقعی‌اش را بازپس بگیرد. الی ویلسون، پلیکو را بازمانده‌ای می‌داند که توانسته «داستانش را بازنویسی کند»، همان‌ کاری که خود او هم انجام داد.

او می‌گوید: «شک ندارم که افرادی خواهند بود که به پلیس مراجعه می‌کنند، با رسانه‌ها تماس می‌گیرند یا برای کمک به سراغ مراکز حمایت از زنان می‌روند و می‌گویند «ژیزل پلیکو الهام‌بخش من بود». هیچ‌کس آن مردانی را که تصمیم گرفتند بدون رضایت به او تجاوز کنند به یاد نخواهد آورد، بلکه آنچه به یاد خواهند آورد ژیزل و قدرتی است که از خود نشان داده است.»

پیامی به ژیزل از نادیا مراد

«من تحت تاثیر شجاعت تو قرار گرفتم. تو تنها نیستی. شجاعتت در پیش قدم شدن نه‌ تنها به محاکمه شدن مهاجمان کمک می‌کند بلکه الهام‌بخش تعداد بی‌شماری از زنان خواهد بود تا از شرم و ننگی که آنها را به سکوت کشانده، رها شوند. تو برای بازماندگان تجاوز در سراسر جهان امید ایجاد می‌کنی و نشان می‌دهی که قدرت واقعی چیست. بابت شجاعت بی‌نظیرت سپاسگزارم.»

ژیزل پلیکو در حال اشاره به کلمات روی دیوار که بر آن نوشته شده: ژیزل، زنان از تو ممنون هستند

«الگویی برای دیگران»

فنگ یوان، بنیان‌گذار سازمان غیردولتی «برابری پکن»، معتقد است که داستان پلیکو در حال ایجاد «تغییرات معنادار» در سراسر جهان است. فنگ، که سال‌ها علیه خشونت مبتنی بر جنسیت در چین مبارزه کرده، می‌گوید پرونده دادگاه فرانسه در سراسر کشور طنین‌انداز شده است. طبق گزارش سازمان ملل، ۳۹ درصد زنان چین در طول عمر خود، از سوی شریک زندگی‌شان هدف خشونت جسمی یا جنسی قرار می‌گیرند.

یوان می‌گوید: «ما او [پلیکو] را تحسین می‌کنیم. او الگویی برای زنان است.» بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، در سراسر جهان تقریبا یک‌سوم زنانی که در بازه سنی ۱۵ تا ۴۹ سال قرار دارند و تجربه زندگی مشترک داشته‌اند، گفته‌اند که نوعی از خشونت جسمی یا جنسی را از سوی شریک زندگی خود تجربه کرده‌اند.

دکتر سمیه طارق سید، جراح ارشد نیروی پلیس در کراچی و رئیس اولین مرکز بحران تجاوز در پاکستان، می‌گوید تجربه خشونت از سوی شریک زندگی «در همه کشورها ریشه‌دار است».

او می‌گوید با پرونده پلیکو پیشینه‌ای ایجاد شده که می‌تواند به ایجاد مدلی پیشگیرانه برای مقابله با بحران خشونت مبتنی بر جنسیت در سراسر جهان کمک کند.

دکتر سید می‌گوید: «ما باید این پرونده را صفحه به صفحه بررسی کنیم. باید شهادت‌ همه مرتکبان را در این پرونده به صورت دقیق بررسی کنیم، چون این شهادت‌ها به ما بینشی از ذهن کسانی می‌دهد که ظاهرا بی‌خطر به نظر می‌رسند.»

دکتر سید می‌گوید پرونده پلیکو باعث آغاز تغییر روایت‌ها درباره تجاوز در پاکستان شده است. «این مسئله را نمی‌توان نادیده گرفت. ما باید بعد از این پرونده یک تحلیل موشکافانه انجام دهیم و بفهمیم ای اتفاق در چند جای دیگر در حال رخ دادن است.»

«تغییری که باید ایجاد کنیم»

جون چلیمو ملی، یکی از بنیان‌گذاران سازمان «فرشتگان تیروپ» در کنیا و بازمانده‌ خشونت مبتنی بر جنسیت، می‌گوید پلیکو «نماد تغییری است که ما باید ایجاد کنیم».

این ورزشکار المپیکی متولد کنیا، که اکنون تابعیت رومانیایی دارد، می‌گوید سازمان آنها - که علیه خشونت مبتنی بر جنسیت مبارزه می‌کند - داستان پلیکو را برای افزایش آگاهی بازگو خواهد کرد.

دکتر کمی دسیلوا-ایبرو، بنیان‌گذار بنیاد بین‌المللی حمایت از زنان آسیب‌پذیر در نیجریه، می‌گوید انتظار دارد زنان بیشتری با الهام از پلیکو پا پیش بگذارند. «شجاعت او آگاهی را دوباره زنده کرده و بحث‌هایی درباره مسئولیت‌پذیری، حمایت از بازماندگان و اصلاحات سیستماتیک ایجاد کرد.»

در حالی که دادگاه تجاوز در آوینیون فرانسه به پایان رسیده، همه این زنان در یک چیز توافق دارند: پلیکو با شجاعتش، جرقه تغییر را روشن کرد و اکنون «ارتشی از زنان پشت سر او هستند».