مقامات اوکراینی و اروپایی این هفته در برابر برخی از پیشنهادهای ایالات متحده درباره چگونگی پایان دادن به جنگ روسیه در اوکراین مقاومت نشان داده‌اند و در موضوعاتی از جمله مرزها، تحریم‌ها، تضمین‌های امنیتی و ساختار نظامی اوکراین، پیشنهادهای متقابلی ارائه کرده‌اند.
این اطلاعات بر پایه نسخه‌های کامل دو سندی است که رویترز به آن‌ها دست یافته است.
این مجموعه اسناد، حاصل مذاکرات مقامات آمریکایی، اروپایی و اوکراینی در پاریس در ۱۷ آوریل و در لندن در ۲۳ آوریل است. اسناد، جزئیات پشت پرده دیپلماسی رفت‌و‌برگشتی را روشن می‌سازند؛ دیپلماسی‌ای که هم‌زمان با تلاش دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده برای پایان سریع جنگ، در جریان است.
تفاوت‌ها در اولویت‌بندی، تحریم‌ها، امنیت و ارتش اوکراین
محورهای اصلی اختلاف در این دو سند، شامل ترتیب رسیدگی به مسئله قلمروها، نحوه لغو تحریم‌ها علیه روسیه، تضمین‌های امنیتی و همچنین اندازه و ساختار ارتش اوکراین است.
اگرچه برخی از این تفاوت‌ها پیش‌تر توسط منابع آگاه از مذاکرات اشاره شده بود، اما اسنادی که رویترز دیده، برای نخستین‌بار این تفاوت‌ها را به‌طور کامل و شفاف آشکار می‌کند.
متن نخست اعلام می‌کند «شرایط ارائه‌شده، پیشنهاد نهایی ایالات متحده به طرفین است.» این متن شامل پیشنهاداتی است که توسط استیو ویتکوف، نماینده ترامپ، در مذاکرات پاریس به مقامات اروپایی ارائه شده و سپس به طرف اوکراینی منتقل شده است.
مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، این پیشنهادها را «چارچوبی گسترده» توصیف کرده که هدف آن روشن‌کردن اختلافات میان طرف‌هاست، هرچند جِی‌دی ونس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا، بعدتر گفت که ایالات متحده یک پیشنهاد بسیار صریح به هر دو طرف ارائه کرده و اکنون زمان تصمیم‌گیری یا کنار کشیدن از تلاش‌های صلح فرا رسیده است.
سند دوم، که این هفته از مذاکرات مقامات اوکراینی و اروپایی در لندن بیرون آمد، به طرف آمریکایی ارائه شده است.
ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، روز پنج‌شنبه گفت تصور می‌کند سندی که در مذاکرات لندن تهیه شده، اکنون روی میز ترامپ است.
روز جمعه، ویتکوف برای مذاکرات به مسکو رفت و با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه دیدار کرد.
این تلاش‌های دیپلماتیک، جدی‌ترین کوشش برای پایان‌دادن به جنگ از ماه‌های آغازین حمله روسیه در فوریه ۲۰۲۲ به شمار می‌رود. نیروهای روسیه اکنون نزدیک به یک‌پنجم خاک اوکراین را در اختیار دارند.
تفاوت دیدگاه‌ها درباره سرزمین، امنیت و تحریم‌ها
در موضوع قلمروها، پیشنهادهای ویتکوف خواستار به‌رسمیت شناختن قانونی کنترل روسیه بر شبه‌جزیره کریمه از سوی ایالات متحده است؛ منطقه‌ای که در سال ۲۰۱۴ توسط مسکو تصرف و ضمیمه شد. همچنین خواهان به‌رسمیت شناختن عملی کنترل روسیه بر بخش‌هایی از جنوب و شرق اوکراین است که نیروهای روس در آنجا حضور دارند.
در مقابل، سند اروپایی-اوکراینی بحث درباره مرزها را تا پس از دستیابی به آتش‌بس به تعویق می‌اندازد و هیچ اشاره‌ای به به‌رسمیت شناختن کنترل روسیه بر هیچ بخش از خاک اوکراین ندارد.
این اختلافات این هفته بار دیگر آشکار شد، زمانی که ترامپ پس از مخالفت دوباره زلنسکی با به‌رسمیت شناختن کریمه به‌عنوان خاک روسیه، از او انتقاد کرد. ترامپ در مصاحبه‌ای که روز جمعه با مجله تایم منتشر شد، گفت: «کریمه با روسیه باقی خواهد ماند» و افزود: «فکر نمی‌کنم اوکراین هرگز بتواند به ناتو بپیوندد.»
در زمینه امنیت بلندمدت اوکراین، سند ویتکوف می‌گوید که کی‌یف تضمین‌های امنیتی قدرتمندی از سوی کشورهای اروپایی و دیگر کشورهای دوست دریافت خواهد کرد، ولی جزئیات بیشتری ارائه نمی‌دهد و تصریح می‌کند که اوکراین دیگر به دنبال عضویت در ناتو نخواهد بود.
در مقابل، سند اروپایی-اوکراینی صراحت بیشتری دارد؛ در آن آمده هیچ محدودیتی بر نیروهای مسلح اوکراین یا بر استقرار نیروهای نظامی متحدان اوکراین بر خاک آن کشور اعمال نخواهد شد – بندی که به احتمال زیاد موجب خشم مسکو خواهد شد. این سند همچنین خواهان ارائه تضمین‌های امنیتی قوی برای کی‌یف، از جمله از سوی ایالات متحده، بر پایه مدلی مشابه ماده پنجم ناتو است؛ بندی که حمله به یکی از اعضا را حمله به همه تلقی می‌کند.
در خصوص مسائل اقتصادی، پیشنهادهای ویتکوف تصریح می‌کند تحریم‌هایی که از زمان ضمیمه‌شدن کریمه در ۲۰۱۴ علیه روسیه اعمال شده‌اند، به عنوان بخشی از توافق در حال بررسی، برداشته خواهند شد.
اما در پیشنهاد متقابل آمده «تحریم‌های آمریکا علیه روسیه که از سال ۲۰۱۴ اعمال شده‌اند، ممکن است تنها پس از دستیابی به صلح پایدار و به‌صورت تدریجی لغو شوند» و در صورت نقض توافق صلح از سوی روسیه، می‌توان آن‌ها را دوباره اعمال کرد.
سند اروپایی-اوکراینی همچنین پیشنهاد می‌دهد اوکراین باید از دارایی‌های مسدودشده روسیه در خارج از کشور، غرامت مالی بابت خسارات جنگ دریافت کند. در سند ویتکوف تنها به «غرامت مالی» برای اوکراین، بدون ذکر منبع آن اشاره شده است.
فشار برای دستیابی به توافق سریع
هم کی‌یف و هم مسکو پس از آنکه آمریکا تهدید کرده بود در صورت پیشرفت نکردن مذاکرات، ابتکار صلح خود را کنار خواهد گذاشت، در تلاش‌اند به ترامپ نشان دهند به هدف او برای صلح سریع نزدیک می‌شوند.
زلنسکی روز پنج‌شنبه گفت مذاکرات لندن دشوار ولی «سازنده» بوده است.
سه دیپلمات اروپایی در گفتگو با رویترز از افزایش ناامیدی‌ها گفتند و اظهار داشتند در ابتدا گمان می‌کردند مذاکرات پاریس سازنده بوده و می‌توان با اصلاح مواضع در لندن، به سمت توافق حرکت کرد، پیش از آنکه ویتکوف دوباره به مسکو بازگردد.
اما در روزهای پس از آن، این احساس شدت گرفت که مذاکره‌کنندگان آمریکایی تحت فشار قرار گرفته‌اند تا پیشرفت سریع‌تری در توافق حاصل کنند. این موضوع باعث شد آن‌ها نگران شوند طرف‌های اروپایی و اوکراینی به گوشه رانده شده و به توافقی شتاب‌زده تن دهند.
به گفته این دیپلمات‌ها، جلسه لندن به منظور جمع‌بندی موضع مشترک اوکراین و اروپا برگزار شد تا نماینده آمریکایی، کیت کلوگ، این جمع بندی را با خود به واشنگتن ببرد.
