از امید با واکسن کووید تا نگرانی از سویه اومیکرون: آغاز سال ۲۰۲۱ میلادی پایان همه‌گیری و کاهش تنش‌های سیاسی در سطح جهان را نوید می‌داد. آغاز کارزار واکسیناسیون علیه بیماری کووید-۱۹ در سطح جهان، و روی کار آمدن دولت جو بایدن در ایالات متحده آمریکا با وعده مقابله جدی‌تر با شیوع کرونا و سیاست‌هایی متفاوت از دولت قبلی، روزنه‌های امیدی برای سال ۲۰۲۱ شدند. در پایان سال گرچه گره از بعضی مشکلات گشوده شد، اما شیوع سویه جدید اومیکرون به نگرانی‌ها دامن زده است. بعضی کشورها محدودیت‌های دوران اوج شیوع را بازگردانده‌اند.
از سوی دیگر در دنیای سیاست در خاورمیانه ادامه تنشها مخصوصا در مورد برنامه هسته‌ای ایران و قدرت گرفتن دوباره طالبان در افغانستان چشم انداز سال جدید میلادی را غبار آلود کرده است.
از همان آغاز سال ۲۰۲۱ در تلاش برای مقابله با همه گیری کرونا، کشورهای توسعه‌یافته اولویت استفاده از واکسن‌های کووید-۱۹را به شهروندان خود دادند و بعضی کشورهای کمتر توسعه یافته، چه در آسیا چه در آفریقا و آمریکای جنوبی، در مبارزه با این همه‌گیری عقب ماندند.
بحران ناشی از همه‌گیری اقتصاد شکننده این کشورها را ضعیف‌تر کرد و بر مسائل و معضلات منطقه‌ای افزود. قدرت‌های جهانی بیش از پیش به سیاست‌های حمایت‌گرایانه روی آوردند و این نیز موجب شده که تدابیر و تصمیمات متفاوتی در مواجهه با سیاست‌های منطقه‌ای اتخاذ کنند.
در این گزارش به مرور آن رخداد‌هایی می‌پردازیم که تأثیرات جهانی داشته‌اند و محدود به یک کشور خاص نبوده‌اند.
آغاز دوران ریاست جمهوری جو بایدن
بیستم ژانویه، رئيس‌جمهوری ایالات متحده به قانون اساسی آمریکا سوگند خورد و رسماً کار خود را آغاز کرد. جو بایدن از «بازگشت به دیپلماسی» و همکاری «دوشا دوش» با متحدان اروپایی خود سخن به میان آورد و از دموکراسی و دموکراسی‌خواهان دفاع کرد و اقتدارگرایان را به نقد گرفت. او کوشید در چند اقدام نمادین، از جمله بازگشت به پیمان اقلیمی پاریس و سازمان جهانی بهداشت، نشان دهد که سیاست «اول آمریکا» دولت دونالد ترامپ دیگر جایی در کاخ سفید ندارد.
ردنزاع ب ششم ژانویه، یعنی یک سال پس از آنکه ویروس کرونا رسماً شناسایی شد، تعداد مبتلایان به کووید-۱۹ در جهان از مرز یک‌صد میلیون نفر گذشت. در حالی که همه‌گیری در ایالات متحده آمریکا، هند و برزیل بیشترین قربانی را گرفته بود و برخی کشورها کارزار واکسیناسیون را آغاز کرده بودند، روند توزیع و تجویز واکسن‌ها به کندی پیش می‌رفت. دولت‌ها، تحت فشار افکار عمومی، در رقابتی تنگاتنگ بودند که هر چه زودتر کارزار واکسیناسیون را به کل جمعیت کشور متبوعشان گسترش دهد.
آنها که واکسن‌ها را پیش‌خرید کرده بودند، اگر ثروتمند و کم‌جمعیت بودند (مثل اسرائیل)، کار خود را سریع‌تر پیش می‌بردند. اما در کشورهای پرجمعیت (از جمله در ایالات متحده و اتحادیه اروپا) مسائل پیچیده‌تر بود، و دعواهای سیاسی نیز مزید بر علت شده بود؛ اتحادیه اروپا شرکت آمریکایی فایزر و شرکت بریتانیایی-سوئدی آسترازنکا را متهم کرد که با تعلل در ارسال محموله‌های واکسن، روند واکسیناسیون در کشورهای عضو را به تعویق انداخته‌اند. گرچه شرکت‌های واکسن‌سازی ظرفیت تولید کارخانه‌های خود را افزایش داده بودند، اما مسایل حقوقی و مشکلات لجستیکی ساخت میلیاردها دوز واکسن را سخت کرده بود.
در این میان، کشورهای در حال توسعه و توسعه نیافته می‌کوشیدند چاره‌ای بر درد همه‌گیر خود بیابند. در رأس آنها، هند و آفریقایی جنوبی که با رشد سرسام‌آور مبتلایان به کووید-۱۹ دست به گریبان بودند، به دنبال این بودند که حق امتیاز مالکیت انحصاری واکسن‌های کووید-۱۹ را همانطور که در قوانین بین‌الملل پیش‌بینی شده است، معلق کنند. به باور آنها، تغییر ماهیت حقوقی این واکسن‌ها به «کالای عمومی جهانی» می‌توانست سرعت تولید آن را در جهان افزایش دهد و شیوع بیماری را کُند کند.
بیست و چهارم مارس، دولت هند تصمیم گرفت صادرات واکسن‌های تولید شده در این کشور را به‌منظور واکسیناسیون شهروندانش ممنوع کند. در نتیجه، انستیتو هندی «سرم» که بزرگترین تولیدکننده واکسن‌های برنامه کوواکس بود، عملاً دیگر قادر به انجام تعهداتش نبود، و برنامه کوواکس سازمان ملل متحد، که وظیفه تهیه و توزیع واکسن‌ها را در کشورهای فقیر بر عهده دارد، برای مدتی مختل شد.
علیرغم فشارهای هند و حمایت‌‌های ضمنی دولت جو بایدن، در نهایت، تمام سازندگان اصلی واکسن‌های کووید-۱۹ با طرح تعلیق مالکیت انحصاری واکسن‌ها مخالفت کردند. آنها برنامه کوواکس را کافی می‌دانستند.
هجدهم مه، رئیس جمهوری آمریکا وعده داده که در ظرف شش هفته، ۸۰ میلیون دوز واکسن کرونا به برنامه کوواکس اهدا کند. در آن زمان، سازمان جهانی بهداشت از کشورهای ثروتمند خواسته بود که واکسن اضافی‌شان را به کشورهای فقیر بدهند. یونیسف، مازاد واکسن کشورهای ثروتمند را بیش از ۱۵۳ میلیون دوز می‌دانست.
آمریکا هشتاد میلیون واکسن کرونا به سبد کوواکس هدیه می‌کند
چهاردهم ژوئن، در جریان اجلاس گروه هفت، قدرت‌های جهانی وعده دادند که یک میلیارد دوز واکسن را مستقیماً و یا از طریق برنامه کوواکس در اختیار کشورهای فقیر بگذارند. بوریس جانسون، نخست وزیر بریتانیا، این تصمیم را «گامی بزرگ به سوی واکسیناسیون جهان» توصیف کرد. در ابتدای تابستان ۲۰۲۱، فقط ۲ درصد از جمعیت قاره آفریقا واکسینه شده بود.
انتظار می‌رفت که با به قدرت رسیدن جو بایدن، دیپلماسی آمریکا در مسیری جدید قرار بگیرد، یا دست‌کم به همان راهی بازگردد که پیش از دونالد ترامپ، باراک اوباما مدافعش بود؛ یعنی همکاری بیشتر با متحدان و گفت‌وگوی سازنده با مخالفان. این رویکرد هرچند در روابط آمریکا و اروپا، و در رقابت با روسیه و چین تا حدی به اجرا گذاشته شد، در خاورمیانه عملی نشد.
توافق هسته‌ای ایران
نهم آوریل، مذاکرات احیای برجام، بدون حضور مستقیم آمریکا، در وین آغاز شد. جو بایدن که بازگشت واشنگتن به برجام را به بازگشت تهران به تمام تعهدات تعریف شده در برجام منوط کرده بود، مذاکرات با ایران را فراتر از مساله هسته‌ای می‌دید و مایل بود درباره برنامه موشکی و سیاست‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی نیز گفتوگو کند. اما ایران چنین شرطی را نپذیرفت. مذاکرات به‌طور غیرمستقیم و با میانجیگری اروپاییان شروع شد و تا پایان دوران ریاست جمهوری حسن روحانی نیز ادامه یافت، اما به‌جایی نرسید.
بازگشت طالبان به قدرت
چهاردهم آوریل، جو بایدن اعلام کرد که توافق صلح بین طالبان و دولت دونالد ترامپ را به اجرا خواهد گذشت و نیروهای آمریکا را از افغانستان بیرون خواهد برد. او در جریان کارزار انتخابی خود نیز بر این نکته تأکید کرده بود که افغانستان «درست شدنی نیست» و دولت وی به «طولانی‌ترین جنگ آمریکا» خاتمه خواهد داد. خروج نظامیان علیرغم هشدارهای مقامات امنیتی آمریکایی و ائتلاف بین‌المللی از ماه مه آغاز شد.
چهارم مه، طالبان حملات گسترده‌ای را علیه نیروهای افغان در چندین ولایت از جمله در هلمند آغاز کردند. اشرف غنی که مدعی بود نیروهای تحت رهبریش «کاملاً قادر به دفاع از مردم و کشور خود هستند»، در ظرف دو ماه کنترل کامل کشور را از دست داد و از کابل گریخت.
پانزدهم اوت، کابل سقوط کرد. محمد نعیم، سخنگوی طالبان، از پایان جنگ خبر گفت و فرا رسیدن « روزی بزرگ برای مردم افغانستان» که «شاهد به ثمر رسیدن فداکاری‌های بیست سال گذشته هستند».
باوجود این اظهارات به‌ظاهر خوشبینانه، واقعیت این بود که سقوط دولت افغانستان و بازگشت طالبان به قدرت، ضربه مهلکی به جامعه مدنی این کشور، به‌ویژه به زنان، خبرنگاران و مدافعان حقوق بشر وارد خواهد کرد. علاوه بر این، از آن روز تاکنون، اقتصاد افغانستان که به کمک‌های جامعه جهانی وابسته بود، درهم شکسته و افغان‌ها را دچار بحرانی دیگر کرده است.
تنش در خاورمیانه
بحران اقتصادی و تنش‌های سیاسی در لبنان نیز دامن مردم را گرفته و رها نمی‌کرد. یک سال بعد از انفجاری که بندر بیروت را با خاک یکسان کرده صدها کشته و زخمی برجا گذاشت، احزاب سیاسی همچنان بر سر تشکیل دولت روزآزمایی می‌کردند و لبنانی‌ها را به حال خود رها کرده بودند. افزایش چشم‌گیر فقر و بیکاری بسیاری را بار دیگر به خیابان کشاند.
آغاز اعتصاب گسترده در لبنان
در ظرف دو سال، ارزش لیره لبنان حدود ۹۰٪ افت کرده و یک سوم جمعیت لبنان به زیر خط فقر فرو رفته است. جنگ نیابتی که بین قدرت‌های منطقه از جمله ایران و عربستان در جریان است، فساد حکومتی مقامات لبنانی و همچنین بی‌توجهی جامعه جهانی به این کشور، لبنان را دچار بحران اقتصادی کرده که در ۳۰ سال اخیر بی‌سابقه است.
دهم سپتامبر، یعنی پس از ۱۳ ماه سردرگمی، سرانجام کابینه جدید لبنان معرفی شد. دولت نجیب میقاتی، ده روز بعد، از مجلس رأی اعتماد گرفت. لبنان اکنون ظاهراً از بن‌بست سیاسی بیرون آمده، اما مشخص نیست دولت جدید چه زمانی بتواند مشکلات معیشتی کشور را حل کند.
پایان ۱۳ ماه بن‌بست سیاسی لبنان؛ کابینه جدید تشکیل شد
دهم اکتبر، انتخابات پارلمانی عراق با میزان مشارکت پایین و در شرایطی برگزار شد که مردم این کشور نیز با بحران اقتصادی و فساد حکومتی و تفرقه‌های قومی دست و پنجه نرم می‌کردند. پیروزی جریان حامی مقتدی صدر، روحانی شیعه که با شعار استقلال و مخالفت با نفوذ خارجی وارد انتخابات شده بود، و ناکامی ائتلاف الفتح، وابسته به گروه‌های شبه‌نظامی تحت حمایت ایران، بر فضای پرتنش حاکم بر این کشور افزود.
محل سکونت آقای کاظمی در منطقه سبز بغداد هدف حمله یک پهپاد پر از مواد منفجره قرار گرفت
منبع تصویر،GETTY IMAGES
توضیح تصویر،
محل سکونت آقای کاظمی در منطقه سبز بغداد هدف حمله یک پهپاد پر از مواد منفجره قرار گرفت
هفتم نوامبر، در حالی که اعتراضات گسترده به نتیجه انتخابات همچنان ادامه داشت، محل سکونت مصطفی کاظمی نخست وزیر عراق، هدف حمله یک پهپاد قرار گرفت. او از این حمله سلامت جان به در برد، اما نزاع‌های سیاسی در این کشور تا امروز فروکش نکرده است. در این میان، نیروهای ائتلاف بین‌الملل به رهبری ایالات متحده آمریکا قرار است تا پایان سال ۲۰۲۱ عراق را ترک کنند.
در نتیجه بی‌ثباتی سیاسی و بحران اقتصادی پیامدی خاورمیانه و آسیای میانه، در سال ۲۰۲۱ نیز شاهد کوچ بسیاری از ساکنانش بود؛ از عراق و سوریه گرفته تا لبنان و افغانستان و ایران، پناهجویان این بار نه از طریق سواحل ایتالیا و یونان که از مرز بلاروس و لهستان کوشیدند راهی به اروپا بیایند.
بحران پناهجویان در مرز اروپا
بسیاری، الکساندر لوکاشنکو، رئیس‌جمهور بلاروس، را بانی و باعث شکل‌گیری این بحران جدید در مرز اروپا می‌دانند. او که به «آخرین دیکتاتور اروپا» معروف شده، متهم است که پناهجویان را به عنوان«اهرم فشار» در رویارویی با اتحادیه اروپا به کار گرفته است.
بیست‌وسم مه، بلاروس هواپیمای مسافربری را که در مسیر یونان به لیتوانی، از آسمان این کشور عبور می‌کرد، مجبور به تغییر مسیر و فرود در فرودگاه مینسک کرد. هدف بازداشت رومن پروتاسویچ، روزنامه‌نگار منتقد دولت بلاروس بود. اروپاییان این اقدام دولت بلاروس را «هواپیماربایی» نامیده و تصمیم گرفتند تحریم‌های جدیدی را علیه این کشور اتخاذ کنند.
اتحادیه اروپا بلاروس را تحریم هوایی کرد
بحران پناهجویان در مرز بلاروس و لهستان؛ تشدید تحریم‌های اروپا و بازگرداندن داوطلبانه عراقی‌ها
اتحادیه اروپا بلاروس را به دلیل نقض حقوق بشر و سرکوب مخالفان تحریم کرده است. اروپاییان بر این باورند که مقامات بلاروس در واکنش به این تحریم‌ها بود که ارسال پناهجویانی را از خاورمیانه به بلاروس و از آنجا به سوی مرزهای لهستان و لیتوانی ساماندهی کرده‌اند.
یازدهم نوامبر، بررسی‌های بی‌بی‌سی نیز نشان داد که شبکه‌ای از شرکت‌های مسافرتی و قاچاقچیان، که غالباً از رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند، توانسته‌اند پروازهایی را به مقصد بلاروس هماهنگ و روادیدهای رسمی را نیز به این منظور تهیه کنند.
پناهجویان بلاروس از چه راه‌هایی استفاده می‌کنند که به مینسک برسند؟
نوزدهم نوامبر، لوکاشنکو در مصاحبه‌ای با بی‌بی‌سی اذعان کرد که «شاید کسی به آنها کمک کرده باشد»، اما نپذیرفت که پناهجویان تحت فرمان او و به‌منظور ایجاد بحران به بلاروس و سپس به مرز این کشور با اروپا فرستاده شده‌اند.
لوکاشنکو در گفتگو با بی‌بی‌سی: ممکن است به پناهجویان کمک کرده باشیم تا به اتحادیه اروپا بروند
بنابر گفته مقامات لیتوانی، تعداد پناهجویانی که تنها در طول ماه نوامبر امسال به‌طور غیرقانونی از مرز بلاروس عبور کرده و وارد خاک این کشور شده‌اند از مرز ۴۲۰۰ نفر گذشته است. این رقم در ابتدای تابستان، یعنی پیش از شروع بحران، ۴۷۰ تن اعلام شده است.
تنش بلاروس و لیتوانی بر سر مهاجران؛ لهستان بیش از ۹۰۰ سرباز به مرزها اعزام کرد
در حالی که روز به‌روز بر تعداد پناهجویان در مرز اروپا افزوده می‌شد، اتحادیه اروپا تحریم‌های شدیدتری را علیه بلاروس در نظر گرفت و مقامات لهستان نیز تصمیم گرفتند نیروهای نظامی خود را به نواحی مرزی با بلاروس اعزام کنند.
بخش بزرگی از این نواحی جنگلی مرزی منطقه ممنوعه اعلام شد. ساخت دیوار و کشیدن سیم خاردار در دستور کار ارتش قرار گرفت و امکان رفت‌وآمد خبرنگاران و فعالان حقوق بشری محدود شد. تصاویر معدودی که در این مدت از مناطق مرزی منتشر شده‌اند از رفتار خشن نیروهای نظامی لهستان با پناهجویان حکایت دارد.
رویارویی روسیه و ناتو
تنش در مرزهای شرقی اروپا به بحران مهاجران محدود نشد، رویارویی شرق و غرب در اوکراین نیز ادامه یافت. مانورهای نظامی ارتش روسیه در نزدیکی مرز این کشور با واکنش مقامات اوکراینی و اروپایی همراه شد و اعتراض کشورهای عضو ناتو را برانگیخت.
اوکراین که از سال ۲۰۱۴ دست‌خوش درگیری‌های داخلی است به محل مناقشه اصلی مسکو و بروکسل تبدیل شده است. روسیه در واکنش به درخواست اوکراین برای عضویت در ناتو، در جنگ داخلی اوکراین مداخله کرد. پیامد آن نیز جدایی کریمه از اوکراین و الحاق آن به روسیه بود. از آن زمان تاکنون، نیروهای نظامی ناتو در اوکراین مستقر شده‌اند.
هفتم دسامبر، جو بایدن و ولادیمیر پوتین درباره بحران اوکراین گفتوگو کردند. انتظار می‌رفت که تنش کاهش یابد، اما یک هفته بعد، در چهاردهم دسامبر، مقامات اوکراینی اعلام کردند که حدود چهار هزار سرباز ناتو که نیمی از آنها آمریکایی هستند همچنان در خاک این کشور خواهند ماند.
گفتگوی رهبران آمریکا و روسیه برای کاهش تنش در مرز اوکراین
ولادیمیر پوتین، رئيس‌جمهوری روسیه، بارها گفته که حضور نیروهای ناتو در منطقه نفوذ خود را برنمی‌تابد و همواره نسبت به این موضوع مواضع تندی گرفته است.
بحران روسیه و اوکراین؛ پوتین برای کاهش تنشها خواستار تضمین امنیتی فوری از سوی غرب شد
بنابر گزارش‌ها، در حال حاضر دست‌کم ۱۰۰ هزار سرباز ارتش روسیه در مرزهای غربی این کشور مستقر هستند. اروپاییان نسبت به آغاز یک رویارویی نظامی در منطقه ابراز نگرانی کرده‌اند.
روسیه شرایط کاهش تنش مرزی با اوکراین را به غرب داد
بیست‌و هشتم دسامبر، کاخ سفید اعلام کرد که مقامات روسیه و آمریکا دهم ژانویه سال آتی با یکدیگر دیدار و درباره تحولات اخیر اوکراین گفتوگو خواهد کرد. نمایندگان ناتو و روسیه نیز ۲ روز بعد مذاکره خواهند کرد.
آنهایی که از صحنه سیاست کنار رفتند
در سالی که گذشت چهره‌های سیاسی مطرحی نیز بودند که صحنه را به حریفان واگذار کردند و کنار رفتند.
بیست‌وسوم مارس، چهارمین انتخابات اسرائیل در ظرف دو سال برگزار شد، بدون آنکه حزبی به پیروزی قطعی برسد. احزاب نزدیک به بنیامین نتانیاهو نتوانند اکثریت پارلمان را به دست آورند. و نخست‌وزیر اسرائیل را بار دیگر با چالشی جدیدی مواجه شد. این‌بار احتمال تشکیل یک دولت ائتلافی دشوارتر از همیشه به نظر می‌رسید.
سی مه، پس از گذشت ماه‌ها رایزنی، رقبای بنیامین نتانیاهو برای تشکیل دولت ائتلافی به توافق رسیدند. نفتالی بنت، رهبر حزب راست افراطی یمینا اعلام کرد که با یائیر لپید، رهبر حزب یش عتید، اتحاد خواهد کرد و به دولت وی می‌پیوندد.
دوم ژوئن، دولت ائتلافی جدید رسماً آغاز به کار کرد و اقای نتانیاهو مجبور شد پس از ۱۲ سال از سمت نخست‌وزیری کنار برود. آقای نتانیاهو در حالی از قدرت خداحافظی کرد که در ماه‌های اخیر درگیر یک پرونده فساد مالی نیز بود.
او از سرسخت‌ترین مخالفان برجام بود و همواره مواضع تندی نسبت سیاست‌های جمهوری اسلامی در منطقه و در سطح بین‌المللی داشت. گرچه به نظر نمی‌رسد که سیاست‌های کلان اسرائیل در قبال ایران تغییر کرده باشد، اما برخی مواضع دولت جدید، از جمله در باب مذاکرات هسته‌ای، اگر نگویم نرم‌تر، دیپلماتیک‌تر شده است.
هجدهم ژوئن، انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران برگزار شد. پیروزی ابراهیم رئیسی در این انتخابات، نه تنها پایان دوران روحانی را رقم زد بلکه نیروهای میانه‌رو و بازمانده جریان اصلاحات را نیز به‌کلی از دایره قدرت بیرون راند. با کنار رفتن حسن روحانی و تیم مذاکره‌کننده او، نتیجه مذاکرات برجام نیز در هاله از ابهام فرو رفت.
انتخابات ۱۴۰۰؛ 'آراء باطله'، رقیب اصلی ابراهیم رئیسی
بیست‌ونهم نوامبر، نخستین دور مذاکرات احیای برجام با حضور مذاکره کنندگان جدید دولت ایران در هتل کوبورگ وین آغاز شد. مذاکرات تا ماه‌های پایانی سال ادامه یافت اما تا این لحظه به نتیجه ملوسی نرسیده است. طرف‌های اروپایی بارها با انتقاد از مواضع ایران در جریان مذاکرات هشدار داده‌اند که جمهوری اسلامی و قدرت‌های بزرگ به سرعت در حال رسیدن به پایان راه توافق برجام هستند.
هشدار سه قدرت اروپایی درباره احتمال فروپاشی برجام
گرچه خداحافظی روحانی و نتانیاهو از قدرت می‌تواند در تحولات آینده خاورمیانه مهم به‌نظر بیاید، اما پایان زمامداری آنگلا مرکل بی‌تردید از اهمیت بیشتری در سطح جهانی برخوردار است. صدراعظم آلمان به مدت ۱۶ سال در قلب مهم‌ترین بحران‌ها و رخدادهای سیاسی جهان قرار داشت؛ از رویارویی با روسیه تا جنگ داخلی در سوریه و بحران مهاجران در اروپا و تنشها و مسائل داخلی اتحادیه اروپا و اختلافات سیاسی با دونالد ترامپ، آنگلا مرکل همواره نقشی میانه‌رو را ایفا کرد و به گفته کارشناسان مسايل سیاسی میراثی مهم برای سیاستمداران آلمانی بعد از او به جا خواهد گذاشت.
راهنمای انتخابات آلمان؛ پایان زمامداری آنگلا مرکل
بیست‌وششم سپتامبر، حزب سوسیال دموکرات آلمان در انتخابات سراسری به پیروزی رسید، دولت ائتلافی مرکل قدرت را واگذار کرد تا عصری جدید در این کشور و عملاً در مناسبات آلمان و جهان آغاز شود.
انتخابات آلمان؛ حزب سوسیال دموکرات با اختلاف اندک پیروز شد
کرونا و ادامه نگرانی‌ها
در ماه‌های پایانی سال ۲۰۲۱، برخلاف انتظارات، ویروس کرونا همچنان در سطح جهان گسترش یافت و علیرغم کارزار جهانی واکسیناسیون قربانی گرفت.
اول نوامبر، تعداد مرگ‌ومیر ناشی از بیماری کووید-۱۹ از مرز پنج میلیون نفر گذشت.
بیست‌وششم نوامبر، سازمان بهداشت جهانی در جلسه‌ای اضطراری که در ژنو تشکیل شد نسبت به عواقب شیوع سویه جدید ویروس کرونا که در آفریقای جنوبی شناسایی شده بود، هشدار داد.
سویه جدید ویروس کرونا در آفریقا 'خطرناک‌ترین' جهش کووید ۱۹ تا به امروز بوده است
سیزدهم دسامبر، دیگر سویه اومیکرون در اقصی نقاط جهان پخش شده بود. نخستین قربانی آن در اروپا یک بریتانیایی بود.
کرونا؛ اولین مورد مرگ بر اثر ابتلا به سویه اومیکرون کرونا در بریتانیا ثبت شد
کشورهای توسعه یافته به سرعت تدابیر بهداشتی جدیدی برای جلوگیری از شیوع اومیکرون اتخاذ کردند که تزریق دوز یادآور واکسن و اعمال برخی محدودیت‌های رفت‌وآمد از آن جمله بود.
کرونا در جهان؛ هرج و مرج در سفرها و لغو پروازها همچنان ادامه دارد
بیش از ۸۰۰۰ پرواز در تعطیلات آخر کریسمس که از روز جمعه آغاز شد، لغو شده است
جشن‌های پایان سال نو بار دیگر با ترس و نگرانی از ابتلا به کووید-۱۹ همراه شد. بسیاری ترجیح دادند سفر و دیدار از خویشاوندان خود را به تعویق بیاندازند. و این در حالی است که بیش از ۹ میلیارد دوز واکسن در ۱۹۷ کشور جهان مورد استفاده قرار گرفته است. حدود ۴۸ درصد از جمعیت جهان واکسینه شده‌اند. میزان واکسیناسیون در برخی کشورهای توسعه یافته از جمله کره‌جنوبی و پرتغال از مرز ۸۰ درصد گذشته است.
باوجود این، بیماری کووید-۱۹ هنوز قربانی می‌گیرد. یکی از دلایل عمده آن، به باور کارشناسان، عدم واکسیناسیون گسترده در کشورهای توسعه نیافته است. برنامه کوواکس همچنان به کار خود ادامه می‌دهند، اما مقامات بارها از کاهش کمک‌های کشورهای ثروتمند و تأخیر در ارسال محموله‌های موعود ابراز نارضایتی کرده‌اند.
انتقاد سازمان جهانی بهداشت از شکاف 'هولناک' در توزیع واکسن کرونا
به گفته سازمان جهانی بهداشت، در پایان ماه سپتامبر، کارزار واکسیناسیون در ۵۰ کشور جهان با شکست روبرو شده است. اغلب این کشورها در قاره آفریقا واقع شده‌اند، جایی که تنها ۶ درصد از کل جمعیت واکسنیه شده‌اند.
ویروس کرونا؛ تازه ترین آمار ابتلا در همه کشورها
دوم دسامبر، آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، نسبت به عواقب شکست واکسیناسیون در کشورهای فقیر هشدار داد و گفت: «سویه‌های گوناگون بیماری کووید-۱۹ زندگی و چشم‌انداز احیای اقتصادی آفریقا را تهدید می‌کند.» وی میزان پایین واکسیناسیون و دسترسی نابرابر به واکسن را زمینه اصلی رشد سویه‌های جدید ویروس کرونا دانست و بار دیگر از کشورهای تولیدکننده واکسن خواست به فکر دیگران نیز باشند.