بخش ترکی بی بی سی در گزارش مفصلی اعلام کرد: بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، اندکی پس از این اتفاق به بلندی‌های اشغالی جولان رفت و از آنجا اعلام کرد که کشورش به طور «موقت» کنترل منطقه حائل در این ناحیه را به دست گرفته است.
یک روز پس از این اظهارات، گزارش شد که ارتش اسرائیل بیش از ۳۰۰ حمله هوایی در سراسر سوریه انجام داده است. به گفته دیده‌بان حقوق بشر سوریه در این حملات تاسیسات نظامی در شهرهای دمشق، درعا، لاذقیه و حما هدف قرار گرفته‌اند. این تاسیسات شامل مراکز تحقیقاتی، انبارهای مهمات، مخازن و فرودگاه‌ها بوده است.
دیده‌بان حقوق بشر سوریه همچنین گفت که «حملاتی به یک مرکز تحقیقات علمی در منطقه برزه انجام شده است». مشخص نیست کدام مرکز تحقیقاتی در برزه هدف قرار گرفته، اما در سال ۲۰۱۷ بی‌بی‌سی اسنادی را مشاهده کرده بود که شعبه‌ای از «موسسه مطالعات و تحقیقات علمی سوریه» در برزه را با تولید سلاح‌های شیمیایی مرتبط می‌دانست.
دیده‌بان حقوق بشر سوریه همچنین اعلام کرده است که در حملات هوایی اسرائیل به سوریه در سال جاری میلادی ۴۱۶ نظامی کشته شده‌اند. اسرائیل ادعا می‌کند این اقدامات برای جلوگیری از رسیدن تسلیحات به دست گروه‌های افراطی انجام می‌شود. بخش ترکی بی‌بی‌سی با کارشناسان درباره موضع اسرائیل در قبال تحولات سوریه گفت‌وگو کرده است.
دلیل حملات هوایی اسرائیل در سوریه چیست؟
از زمان سرنگونی دولت اسد در سوریه، اسرائیل اهدافی را در این کشور هدف حمله هوایی قرار داده است. گیدئون سعار، وزیر امور خارجه اسرائیل، اعلام کرد که هدف آنها از حملات «جلوگیری از افتادن سلاح‌های شیمیایی به دست افراط‌گرایان» بوده است.
بر اساس گزارش‌ها یکی از اهداف حملات هوایی اسرائیل در سوریه، مکانی در دمشق بوده که گفته می‌شود دانشمندان ایرانی از آن برای ساخت موشک‌های جدید استفاده می‌کردند. کارشناسان بر این باورند که این حملات ناشی از نگرانی‌های اسرائیل از تحولات احتمالی در سوریه است.
مگان ساتکلیف، تحلیلگر خاورمیانه و آفریقا در شرکت مدیریت ریسک سیبیلین، در پاسخ به پرسش‌های بخش ترکی بی‌بی‌سی گفت که با وجود دستاوردهای مهم هیئت تحریر شام طی دو هفته گذشته، آینده سوریه همچنان «مبهم» است.
ساتکلیف پیش‌بینی می‌کند که بسیاری از گروه‌های مسلح ممکن است از خلأهای امنیتی به‌وجودآمده برای «تقویت موقعیت خود» یا «دسترسی به انبارهای سلاح در سراسر کشور» استفاده کنند.
او می‌گوید: «به همین دلیل فکر می‌کنم اسرائیل به شدت نگران است که سلاح‌های استراتژیک سنگین به دست شورشیان یا گروه‌هایی بیفتد که دشمن اسرائیل هستند و تمایل به استفاده از این سلاح‌ها دارند.»
دلیل تحرکات اخیر در بلندی‌های جولان چیست؟
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، اندکی پس از ورود گروه‌های تحت رهبری هیئت تحریر شام به دمشق و سقوط بشار اسد، از یک پایگاه دیدبانی در بلندی‌های اشغالی جولان پیامی صادر کرد.
نتانیاهو این تحول را «روزی تاریخی» برای خاورمیانه توصیف کرد و گفت که آرزوی اسرائیل برقراری «روابط صلح‌آمیز» با سوریه است، اما اگر این اتفاق نیفتد اسرائیل برای حفاظت از دولت و مرزهای خود «هر کاری که لازم باشد» انجام خواهد داد.
او همچنین در سخنرانی خود اعلام کرد که توافق آتش‌بس سال ۱۹۷۴، پس از افتادن کنترل سوریه به دست گروه‌های شورشی، «از بین رفته» و ارتش اسرائیل کنترل منطقه حائل در بلندی‌های جولان را «تا زمان ایجاد نظم جدید، به طور موقت» در دست گرفته است.
پس از اظهارات نتانیاهو، ارتش اسرائیل به سوری‌هایی که در پنج روستای نزدیک به بخش اشغالی بلندی‌های جولان زندگی می‌کنند، هشدار داد که خانه‌های خود را ترک نکنند.
مگان ساتکلیف، تحلیلگر خاورمیانه و آفریقا، معتقد است که مداخله اسرائیل در بلندی‌های جولان ممکن است نگرانی‌ها درباره انگیزه‌های «توسعه‌طلبانه» اسرائیل در سوریه را تشدید کند. با وجود این ساتکلیف معتقد است که اسرائیل به دنبال تصرف یا تسلط گسترده در خاک سوریه نیست.
او همچنین اشاره می‌کند که اقدامات امنیتی اسرائیل در بلندی‌های جولان می‌تواند تنش‌ها را با «هر دولتی در سوریه» تشدید کند و خطر درگیری با گروه‌های مسلح محلی را افزایش دهد.
ساتکلیف می‌گوید: «این وضعیت تحولات سوریه را پیچیده‌تر خواهد کرد. دولت نتانیاهو به دنبال به رسمیت شناخته شدن ادعای حاکمیت اسرائیل بر بلندی‌های جولان است و اقداماتی که در چند روز گذشته مشاهده شده، احتمالا بخشی از این تلاش‌هاست.»
از بلندترین نقطه بلندی‌های جولان، می‌توان جنوب سوریه و حتی دمشق را که در فاصله حدود ۶۰ کیلومتری قرار دارد، به راحتی مشاهده کرد. در گذشته، سوریه که کنترل این ارتفاعات را در دست داشت، می‌توانست مناطق شمالی اسرائیل را به راحتی زیر آتش توپخانه خود قرار دهد.
تصرف این بلندی‌ها به اسرائیل موقعیتی استراتژیک برای کنترل تحرکات نظامی سوریه داده است. همچنین در صورت وقوع جنگی جدید با سوریه، این ارتفاعات به عنوان یک منطقه حائل ایده‌آل برای اسرائیل عمل می‌کند.
«ابهام درباره این که اسرائیل در طرف دیگر مرز با چه کسی روبه‌رو خواهد شد»
لوین معتقد است که اقدامات اخیر اسرائیل ناشی از ابهام درباره این مسئله است که «در طرف دیگر مرز با چه کسی روبه‌رو خواهد شد».
سرگرد آوراهام لوین می‌گوید: «ما نمی‌دانیم ده‌ها هزار جنگجوی شیعه تحت حمایت ایران در سوریه به کجا رفته‌اند. از سوی دیگر می‌بینیم که نیروهای جهادی بخش‌های وسیعی از کشور را تصرف کرده‌اند. در همین حال نفوذ روسیه که به‌عنوان یک قدرت متعادل‌کننده عمل می‌کرد، در حال کاهش است.»
«این وضعیت با زمانی که می‌دانستید ارتش سوریه تحت کنترل اسد است، متفاوت است. اکنون ما با یک محیط آشوب‌زده مواجه هستیم و مدیریت ریسک نیز متناسب با این شرایط تغییر می‌کند.»
گالیا لیندن‌اشتراوس، کارشناس سیاست خارجی ترکیه در موسسه مطالعات امنیت ملی دانشگاه تل‌آویو، در پاسخ به پرسش‌های بی‌بی‌سی ترکی گفت: «این خطر وجود دارد که نیروهایی که باعث سرنگونی اسد شده‌اند، پس از به دست گرفتن کنترل سوریه، رویکردی خصمانه در قبال اسرائیل در پیش بگیرند و این از نظر اسرائیل تهدیدی جدی به شمار می‌آید.»
موضع اسرائیل در قبال کردهای سوریه چیست؟
یکی دیگر از اعلامیه‌های رسمی اسرائیل پس از سقوط حکومت اسد در سوریه، به حمله «ارتش ملی سوریه»، گروه مورد حمایت ترکیه، به منبج مربوط می‌شد. در روز ۹ دسامبر اعلام شد که ارتش ملی سوریه کنترل شهر منبج در شمال سوریه را به دست گرفته است.
منابع کرد در این شهر گزارش داده‌اند که درگیری‌ها همچنان ادامه دارد. ترکیه حزب اتحاد دموکراتیک کردستان را که هسته اصلی نیروهای دموکراتیک سوریه را تشکیل می‌دهد، به عنوان شاخه‌ای از پ‌ک‌ک می‌داند که به عنوان یک «سازمان تروریستی» فعالیت آن را ممنوع کرده است.
ارتش ملی سوریه در طی هفته گذشته کنترل شهر تل رفعت را نیز از نیروهای دموکراتیک سوریه گرفته است. منبج و تل رفعت آخرین مناطق مهم در غرب رود فرات بودند که تحت کنترل نیروهای دموکراتیک سوریه قرار داشتند.
روز ۹ دسامبر گیدئون سعار، وزیر امور خارجه اسرائیل، در یک نشست مطبوعاتی گفت: «حملاتی که دیروز در منبج علیه کردها رخ داد، باید متوقف شوند! ما درباره این موضوع با دوستانمان در دولت آمریکا و دیگر کشورها در حال گفت‌وگو هستیم. جامعه بین‌المللی نسبت به کسانی که شجاعانه علیه داعش جنگیدند و همچنین نیرویی برای ایجاد ثبات در سوریه هستند، تعهد اخلاقی دارد.»
اما درخواست اخیر اسرائیل در حمایت از کردها، چه معنایی برای ترکیه دارد؟
مگان ساتکلیف، تحلیلگر شرکت سیبیلین، در پاسخ به این پرسش یادآور می‌شود که دولت اسرائیل در سال ۲۰۱۷ از تاسیس دولت اقلیم کردستان در عراق حمایت کرد و همچنان روابط غیررسمی خود را با این منطقه حفظ کرده است.
ساتکلیف می‌گوید: «اگر نیروهای دموکراتیک سوریه به طور رسمی یک دولت یا حکومت منطقه‌ای به رسمیت شناخته‌شده تشکیل دهند، احتمالا اسرائیل روابط مشابهی با آنها برقرار خواهد کرد.»
با این حال، او تاکید می‌کند که این امر به معنای «حمایت مستقیم» از نیروهای دموکراتیک سوریه، به ویژه در جریان درگیری‌های آنها با ارتش ملی سوریه، نخواهد بود.
گالیا لیندن‌اشتراوس، کارشناس سیاست خارجی ترکیه در موسسه مطالعات امنیت ملی دانشگاه تل‌آویو، با این دیدگاه موافق است و تاکید می‌کند که گیدئون سعار در دولت کنونی اسرائیل «بیشترین حمایت را از کردها» را نشان داده است.
لیندن‌اشتراوس معتقد است که اسرائیل شناخت کمتری درباره تحرکات شمال شرقی سوریه، نسبت به مناطق مرکزی و جنوبی این کشور دارد.
او می‌گوید: «روشن است که اسرائیل خواهان حضور نیروهای آمریکایی در شمال شرق سوریه است، اما فراتر از تلاش‌های دیپلماتیک با واشنگتن، بعید است که اقدامات اسرائیل تأثیر قابل توجهی بر تحولات شمال سوریه داشته باشد.»
